Tara Kimdir? Budizm’de Tara Bodhisattva’nın Derin Anlamı ve Önemi
Budizm’de Tara figürü özellikle Tibet Budizmi’nde en çok sevilen ve tapınılan dişi Bodhisattva olarak bilinir. Tara, merhamet, koruma, engelleri kaldırma ve hızlı yardım enerjisiyle anılır. Kadim öğretilerde Tara, Avalokiteshvara’nın gözyaşlarından doğmuş, tüm canlıları korku, cehalet ve tehlikelerden kurtarmayı misyon edinmiştir. Bu yazıda Tara’nın efsanesi, 21 Tara formu, Tara mantraları, ikonografisi ve Budist pratiklerdeki rolü detaylıca ele alınacaktır.
Tara’nın Efsanesi ve Kökeni
Tara ismi Sanskritçe’de “Yıldız”, “Yol Gösterici” veya “Kurtarıcı” anlamına gelir. Budist metinlerde Tara, Avalokiteshvara Bodhisattva’nın merhamet gözyaşlarından doğmuş olarak anlatılır. Efsaneye göre Avalokiteshvara dünyadaki tüm varlıkların acısını görüp o kadar derin bir üzüntüyle ağlamıştır ki, gözyaşlarının bir damlası beyaz Lotus çiçeğine düşmüş ve oradan Tara ortaya çıkmıştır.
Tara, Tibet Budizmi’nde dişi Buda olarak da anılır. Bazı geleneklerde, Tara’nın aslında sonsuz yaşamlar boyunca hep kadın formunda kalmayı seçtiğine inanılır. Bu, Budist geleneğinde dişil enerjinin aydınlanma yolunda daima var olabileceğini sembolize eder.
Tara’nın Budist Geleneklerdeki Yeri
Tara özellikle Tibet Budizmi’nin Vajrayana okulunda önemli bir yer tutar. Hem manastır hem de lay Budist topluluklar tarafından günlük olarak mantra tekrarı, meditasyon ve adaklarla anılır. Tibetçe’de Dolma olarak da bilinir.
Tara figürü Budist öğretiye Hindistan’dan Tibet’e aktarılan en güçlü dişi figürlerden biridir. Hindistan’daki Nalanda Üniversitesi gibi eski merkezlerde de Tara heykellerine rastlanmıştır. Çin’de, Nepal’de ve Moğolistan’da da Tara kültü yerel varyasyonlarla gelişmiştir.
Tara’nın 21 Formu
Tara’nın 21 formu vardır ve her bir form farklı bir erdemi, koruma alanını ve meditasyon yönünü temsil eder. Bu formların her birine özgü renkler, semboller ve mudralar vardır.
Yeşil Tara (Syamatara)
En yaygın Tara formudur. Aktif korumayı, engelleri kaldırmayı, korkuları yatıştırmayı simgeler. Yeşil Tara, zorluklar karşısında hızlı yardım vaadiyle bilinir. Heykellerde sağ bacağı oturma pozisyonundan dışarı sarkmış olarak betimlenir. Bu, yardım etmeye daima hazır olduğu anlamına gelir.
Beyaz Tara (Sitatara)
Beyaz Tara uzun ömür, sağlık, saflık ve şefkat enerjisinin figürüdür. Alnında ve avuç içlerinde gözlerle betimlenir, bu çok yönlü farkındalığı simgeler. Beyaz Tara’ya yapılan pratiklerin ömrü uzattığına ve hastalıklardan koruduğuna inanılır.
Diğer Öne Çıkan Tara Formları
Kırmızı Tara: Aşk, büyüme ve güç enerjisini temsil eder.
Sarı Tara: Bolluk ve refah getirici Tara’dır.
Mavi Tara: Korku ve olumsuz enerjileri dönüştüren Tara formudur.
Diğer 16 form, her biri farklı koruyucu, arındırıcı veya şifa enerjileriyle ilişkilidir.
Tara İkonografisi: Heykeller ve Thangkalar
Tara figürü genellikle bir Lotus tahtı üzerinde oturur. Ellerinde mavi lotus (utpala) veya beyaz lotus çiçeği taşır. Yeşil Tara sağ bacağı önde, Beyaz Tara ise tam lotus oturuşundadır. Bu küçük detaylar Tara’nın aktif ya da meditasyona odaklı formlarını yansıtır.
Tibet sanatında Tara thangka resimleri, manastır duvar resimleri ve bronz heykeller sıkça görülür. Nepal ve Hindistan’da da bronz döküm Tara heykelleri ünlüdür.
Tara Mantraları
En bilinen Tara mantrası:
“Om Tare Tuttare Ture Soha”
Bu mantra, korkuları aşmak, zihinsel engelleri kaldırmak ve acil koruma sağlamak için tekrarlanır. Tibet’te her gün binlerce Tara pratiği yapılır. Tara mantrasının 21 farklı varyasyonu vardır, bunlar her form için özelleşmiştir.
Tara Ritüelleri ve Uygulamalar
Tara uygulaması bireysel meditasyon, grup ritüelleri, thangka resmi önünde mantra tekrarı gibi yollarla yapılır. Tibet’te, özellikle Yeşil Tara için sabah duaları yaygındır. Beyaz Tara ise uzun ömür ritüellerinde rahipler tarafından sıkça çağrılır.
Bazı Budist manastırlarda Tara Günü olarak bilinen özel günlerde, 21 Tara ilahisi (Praises to the 21 Taras) okunur. Bu metin, Tara’nın tüm formlarına selam gönderen kadim bir dua dizisidir.
Tara ve Kadın Enerjisi
Tara figürü Budist dünyasında dişil enerjinin ve kadın pratiğinin sembolüdür. Tara’nın kendini kadın bedeninde kalmaya adaması, kadınların da aydınlanmaya eşit derecede ulaşabileceğini öğretir. Bu yüzden kadın rahipler ve laik kadın topluluklar arasında Tara çok güçlü bir rol modele dönüşmüştür.
Sonuç
Tara, Budist geleneğinde koruma, merhamet, hızlı yardım ve engelleri kaldırma gücünü temsil eden en güçlü dişi figürdür. 21 formu, farklı mantraları ve ritüelleriyle Tara pratiği, Tibet Budizmi’nde günlük yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır. Tara, Avalokiteshvara’nın merhamet enerjisinin aktif, dişil ve yol gösterici hali olarak Budist dünyasında sonsuz bir ilham kaynağıdır.
Önerilen Dış Kaynaklar
Buda, Budizm, semboller ve öğretilerini detaylıca inceleyebileceğiniz güvenilir dış kaynaklar:
1. Rigpa Wiki – Tara
Tara’nın kökeni, formları ve ritüelleri hakkında detaylı bilgiler sunuyor.
https://www.rigpawiki.org/index.php?title=Tara
2. Learn Religions – Tara: Archetype of Compassion
Tara’nın Budist içindeki yeri, mantraları ve 21 formu kapsamlı olarak ele alınıyor
https://www.learnreligions.com/tara-archetype-of-compassion-450180
3. Britannica – Tara (Buddhist Goddess)
Tara’nın tarihsel arka planı, sembolizmi ve Budist kültürdeki rolü detaylı şekilde açıklanıyor
https://www.britannica.com/topic/Tara-Buddhist-goddess