Kṣitigarbha (Jizo) Kimdir? Budizm’de Merhamet ve Kurtuluşun Bodhisattva’sı
Ksitigarbha (Jizo), Sanskritçe adıyla “Toprağın Rahmi” veya “Toprak Hazinesi” anlamına gelir. Çin’de Dìzàng, Japonya’da ise Jizō olarak bilinir. Budizm’de özellikle Mahayana geleneğinde, cehennemde kalan varlıkları kurtarma yeminiyle bilinen büyük bir Bodhisattva’dır. Bu sayfada Kṣitigarbha’nın kökeni, ikonografisi, yemini, halk inançlarındaki yeri ve ritüelleri ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
Kṣitigarbha (Jizo)’nun Kökeni ve Anlamı
Ksitigarbha (Jizo), Mahayana Budizmi’nde en çok Lotus Sutra ve Kṣitigarbha Bodhisattva Pūrvapraṇidhāna Sūtra’da (Kṣitigarbha’nın Büyük Yemini Sutrası) anılır. Efsaneye göre Kṣitigarbha, annesinin cehennemde acı çektiğini öğrendiğinde annesini kurtarmak için Bodhisattva yoluna girmiş ve tüm varlıklar kurtulana kadar Nirvana’ya ulaşmayacağına dair büyük bir yemin etmiştir.
Bu nedenle Kṣitigarbha, özellikle ölülerin ruhlarının kurtuluşu ve cehennemdeki varlıkların acılarının hafifletilmesiyle ilişkilendirilir. Aynı zamanda çocukların, yolcuların ve kaybolanların koruyucusu olarak da anılır.
Kṣitigarbha’nın Budist Geleneklerdeki Yeri
Ksitigarbha (Jizo), Çin, Japonya, Kore ve Vietnam gibi Doğu Asya Budizmi’nde yaygın bir şekilde benimsenmiştir. Japonya’da Jizō Bosatsu olarak çocukların, özellikle de ölü doğan veya düşükle kaybedilen bebeklerin koruyucusudur. Mezarlıklarda ve yol kenarlarında sıklıkla Jizō heykellerine rastlanır.
Jizō heykellerine kırmızı önlükler veya şapkalar giydirilir. Bu gelenek, koruma ve yeniden doğuş dileğinin sembolüdür. Çin’de Dìzàng Bodhisattva tapınakları, ölüm ritüellerinin önemli bir parçasıdır. Ölümden sonra ruhların iyi yerlere yönlendirilmesi için Dìzàng’a dua edilir.
Kṣitigarbha’nın İkonografisi ve Sembolleri
Kṣitigarbha genelde keşiş giysileri içinde tasvir edilir. Sağ elinde khakkhara (keşiş asası) taşır; bu asa, cehennem kapılarını açmak ve kaybolan ruhlara yol göstermek için kullanılır. Sol elinde ise bir Cintamani (dilek taşı) vardır. Bu mücevher, aydınlanmayı ve tüm dileklerin gerçekleşmesini simgeler.
Jizō heykellerinde yüz ifadesi genelde huzurlu ve şefkatlidir. Çocuklar için yapılan minik Jizō heykelleri Japon mezarlıklarında sıkça görülür.
Ksitigarbha (Jizo) Yemini ve Pratiği
Kṣitigarbha’nın en önemli özelliği, kurtuluş yeminidir. “Cehennem boşalana kadar Nirvana’ya ulaşmayacağım” yemini, Mahayana Budizmi’nde sınırsız merhamet ve özverinin sembolüdür. Özellikle ölüm sonrası ritüellerde Dìzàng Sutrası okunur ve dualar yapılır.
Japonya’da anne-babalar ölen çocuklarının ruhları için Jizō heykellerine oyuncaklar veya taşlar bırakır. Bu ritüel, çocuğun sonraki yaşamda huzurlu bir yeniden doğuş yaşamasını dilemenin bir yoludur.
Kṣitigarbha’nın Halk İnançlarındaki Yeri
Kṣitigarbha sadece manastır ritüellerinde değil, halk inançlarında da güçlü bir yere sahiptir. Japonya’da yolculuğa çıkanlar, kazalardan korunmak için yol kenarındaki Jizō heykellerine dua eder. Aynı zamanda kaybolan çocukların ruhlarının Jizō tarafından bulunacağına inanılır.
Bu yüzden Jizō heykelleri genelde kırmızı önlük, şapka veya atkıyla süslenir. Bu semboller, çocuk saflığını ve korunma isteğini temsil eder.
Kṣitigarbha Mantrası
Kṣitigarbha için yaygın mantra şu şekildedir:
“Om Kṣitigarbha Bodhisattva Ya”
Bu mantra, ruhlara huzur ve merhamet dilemek, karma engellerini aşmak için okunur.
Sonuç
Kṣitigarbha (Jizō), Mahayana Budizmi’nde sonsuz merhametin, fedakarlığın ve kurtuluşun simgesidir. Ölümden korkan, sevdiklerini kaybeden ya da kaybolan ruhlara huzur dilemeyi isteyen herkes için bir umut ışığıdır. Cehennem kapılarını açan keşiş asası, tüm varlıkları karanlıktan aydınlığa taşır.
Önerilen Dış Kaynaklar
Buda, Budizm, Kṣitigarbha (Jizo) ve merhamet pratiğini detaylıca inceleyebileceğiniz güvenilir dış kaynaklar:
1. Wikipedia – Kṣitigarbha
Kṣitigarbha’nın kökeni, efsaneleri, sembolleri ve Asya’daki kültürel etkileri hakkında kapsamlı bilgi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Kṣitigarbha
2. Study Buddhism – The Meaning of Sangha
Sangha kavramı, Budist topluluk anlayışı ve Kṣitigarbha gibi Bodhisattvaların öğretideki yeri hakkında açıklayıcı bir içerik.
https://studybuddhism.com/en/advanced-studies/lam-rim/refuge/the-meaning-of-sangha
3. Rigpa Wiki – Kṣitigarbha
Rigpa Wiki, Kṣitigarbha’nın Tibet Budizmi’ndeki rolünü ve metinlerdeki yerini anlatır.
https://www.rigpawiki.org/index.php?title=Kshitigarbha